| | | 
[De Verboden Zone]
waarin censuur, last met de overheid of met het publiek en andere tegenstand centraal staat
Terug naar de basispagina
of klik verder op één van de onderstaande subrubrieken:
 | | De animilitarist of pacifist in Franquin kwam vaak naar boven in de strips die hij maakte, van de brave stripjes in het begin van zijn carrière tot de zwartgallige grappen die hij nog tot op het eind in zijn gags binnenmoffelde.
Zo kan je in Robbedoes en Kwabbernoot 7: De Dictator en de Paddestoel (1956) op diverse manieren interpreteren. Als een antimilitaristisch verhaal, met de befaamde uitvinding metomol (een scenariovondst van Rosy waar Franquin niet al te gelukkig mee was). Als een anti-oorlogspamflet, een aanklacht tegen de dictators in deze wereld. Of, zoals wij het aanvankelijk lazen, als een strip vol entertainment met geslaagde grappen. Denk maar aan de begeesterde speech die Wiebeling ten beste geeft waarvan achteraf blijkt dat zijn microfoon niet aanstond. Het is nu net die grap die knipoogt naar Adolf Hitlers befaamde donderspeeches.
In Spanje was dit album lange tijd verboden, toch zeker van de eerste publicatie in album in 1956 tot in de jaren zeventig. De dictatorsgrapjes vielen niet in goede aarde bij de mannetjes van Generalísimo Francisco Franco die als dictator regeerde van 1939 tot zijn dood in 1975.
Toen een Griekse krant Robbedoes wilde publiceren, stond Franquin dit toe onder de voorwaarde dat er werd gestart met De Dictator en de Paddestoel. Het is niet bekend of de krant daarmee akkoord ging. Vergeten we niet dat Griekenland toen ook te lijden had onder een dictatuur, het zogeheten kolonelsregime dat op 21 april 1967 tot een uitbarsting kwam onder leiding van kolonel Georgios Papadopoulos. Dit militaire regime hield stand tot 1973. De Griekse monarchie werd in datzelfde jaar ingeruild voor een republiek. | | | 26/10
2005 | De Verboden Zone 9: Naakte slavinnen en orgieën |  |  | Als je de klassieke Romeinse tijd een beetje correct wil benaderen, dan kan je niet omheen het bloot, het geweld, de orgieën en andere goeie deugden. Documentatiebeest Jacques Martin maakte daar voor de reeks Alex een punt van. In het oude Rome liep men nu eenmaal luchtiger gekleed dan nu en enige schroom voor het blote lijf bestond nog niet.
Maar zulks overzetten naar een publicatie voor een striptijdschrift voor de jeugd van 7 tot 77 jaar is niet evident. Meerdere keren werd Martin op de vingers getikt op het punt van seks en geweld in de klassieke reeks.
Naakte schandknaapjes met handig verhulde geslachtsdelen in Alex 10: Iorix de Grote (zie hiernaast) raakten nog door de censuur van het blad Kuifje. Een ander verhaal is het voor het album daarna, Alex 11: De Prins van de Nijl. Al op pagina 2 wilde hij Alex bij zijn aankomst in Egypte laten bedienen door enkele naakte slavinnen (zie hierboven). Jacques Martin heeft die, na sterk aandringen van de Kuifje-redactie, alsnog aangekleed.
Het intimideerde hem geenszins om in latere delen de grens verder en verder te overschrijden. Uit naam van de werkelijkheid! | |  | | 08/10
2005 | De Verboden Zone 8: Pikante uitspraken | |  | In Nero 126: De Kolbak van How (het 180ste Nero-verhaal), door Marc Sleen geassisteerd door Dirk Stallaert, halen we er de stroken 47 en 48 bij uit de reguliere album- en krantenversie en vergelijken ze met de oorspronkelijk getekende stroken.
Volgens het boek 50 Jaar Nero, Kroniek van een Dagbladverschijnsel (Yves Kerremans/Pascal Lefèvre) grijpen enkele 'puriteinen' bij de VUM (Vlaamse Uitgeversmaatschappij, uitgever van onder andere Het Nieuwsblad en De Standaard) naar de schaar en de Tipp-Ex om enkele pikante uitspraken van de gevallen engel Catherine te wraken. De tekst- en gedachteballonnen worden gecamoufleerd door zwarte vlakken en het bijtekenen van stenen in de muur.
Zweef met het duivelsstaartje van je muis hierboven op de strook en ontdek de oorspronkelijke drie prentjes uit de twee gecensureerde stroken.
Beide ongecensureerde stroken verschenen enkel in album in de luxetrilogie: De How-Trilogie. | | | 17/09
2005 | De Verboden Zone 7: Gewraakte martelscène | |  |  | Op pagina 13 van Johan en Pirrewiet 1: De Nederlaag van Basenau door Peyo (toen nog zonder Pirrewiet eigenlijk) 'ondervragen' Johan en de Graaf van Tremelo een gevangen genomen troubadour die eigenlijk een spion is van heer Basenau.
De ondervraging bestaat in albumvorm uit het kietelen van de voeten met een strohalmpje. Maar eigenlijk had Peyo aanvankelijk een extra scène voorzien die voorafgaat aan dit lieflijke tafereeltje...
Misschien heb je je ooit tijdens het lezen afgevraagd waarom de troubadour plots een dikke buik heeft nadat hij losgemaakt wordt van de pijnbank. Dat komt dus door de gewraakte scène. Daarin kapt de beul met behulp van een trechter een volle emmer water in de arme spion.
Toen uitgever Charles Dupuis deze plaat in 1953 onder ogen zag, zei hij vrolijk: "O! Een martelscène! Wat zal de censuur hiervan zeggen?" Door een strenge Franse wet, moesten brave kindertjes behoed worden voor alle vormen van geweld, seks en dies meer.
Peyo, die hiermee zijn debuut maakte bij uitgeverij Dupuis en het weekblad Robbedoes, liet de scène uiteraard uit het verhaal schrappen. Tot op de dag van vandaag blijft het een onuitgegeven scène. Franquin stond trouwens naast meneer Dupuis toen hij de plaat onder ogen zag en schaamde zich jaren later nog voor deze gênante situatie. Hij had immers Peyo binnengeloodst bij Dupuis. | | | 20/08
2005 | De Verboden Zone 6: Realistische oorlogsweergave | |  |  | Hetzelfde Franse orgaan dat een publicatie in Frankrijk verbood van Sammy 8: Lijfwachten en Koning Dollar en Blake en Mortimer: De Valstrik sloeg ook Buck Danny 11: In Korea (1953) en Buck Danny 12: De Onbemande Vliegtuigen (1954) tien jaar lang in de ban.
Na Buck Danny's deelname aan de Tweede Wereldoorlog leek het de auteurs Victor Hubinon en Jean-Michel Charlier logisch om de oorlogsactie te verplaatsen naar Korea. Toen actueel, maar toch iets te realistisch om er de brave kindertjes mee te vermaken.
Het is onder andere door dit verbod dat Charlier geen verhaal schreef over de oorlog in Vietnam en dat er een rij fictieve landen werden uitgevonden voor volgende verhalen.
Nu goed, het belette de lezers niet om Hubinon en/of Charlier regelmatig te verwijten voor hun zogezegde verheerlijking van het Amerikaanse leger, voor een rechtse houding of zelfs voor racisten. Hubinon was trouwens een anarchist. | | | 06/08
2005 | De Verboden Zone 5: Politiek gewaagd | |  | In 1997 bracht Brabant Strip magazine een interessante artikelenreeks over de "voorzichtige Vandersteen", redenen en argumenten waarom Willy Vandersteen na wat politiek gewaagde stellingnames in Suske en Wiske het na een tijd voorzichtiger aan begon te doen.
Twee albums springen alvast in het oog. Tussen de voorpublicatie van Suske en Wiske: De Bokkerijder (1948) en De Mottenvanger (1948) in de krant en de eerste albumpublicatie van deze verhalen liggen respectievelijk acht en negen jaar. De reden voor deze 'uitstelling' is te zoeken in de achterliggende, delicate politieke boodschap in deze verhalen.
In allebei de verhalen wemelt het namelijk van de verwijzingen naar de Tweede Wereldoorlog. De oorspronkelijke versie van De Bokkerijder is zelfs een aantoonbaar anti-repressieverhaal. "Amnestie!", weet je wel, voor de heksenjacht op goedgelovige en minder brave collaborateurs in de oorlog. Het repressieapparaat maakte hun leven kapot. In 1948 was het een nog heter thema dan nu al zijn de gevolgen bijna vijftig jaar na datum nog lang niet uitgewoed.
De Mottenvanger moet je eens herlezen met de Feniksen als equivalent voor de Engelsen en de Orakels als vermomming voor de Duitsers. Ze worden door water gescheiden en maken elkaar horendol. Lambik noemt de mottenvanger het Nieuw Orakel, een verwijzing naar de Nieuwe Orde. Een redevoering zoals Hitler die kon is ook present. Een landing van de Feniksen doet denken aan de landing op Normandië en ja, ook nu mocht Lambik/Hitler niet gestoord worden in zijn slaap. In de Tweede Wereldoorlog was een daaruit voortvloeiend gebrek aan nieuwe orders een belangrijke reden voor het verliezen van die eerste belangrijke invasie en bijgevolg de rest van de oorlog. Een tegenoffensief van de Orakels, zeg maar het Ardennenoffensief, zorgde voor een vertraging van een doorstoting van de troepen, maar 't kalf was al verdronken. En zo barst het van de verwijzingen.
Een aantal jaar tussen de voorpublicatie en een geredigeerde albumuitgave moest de politieke beladenheid en de herinneringen overleven. De lezertjes van nu hebben allicht niet door wat er zich toen allemaal afspeelde tussen de regels. In 1956-1957 was Vandersteen al een bekende naam en waren Suske en Wiske een household name. | |  | | 23/07
2005 | De Verboden Zone 4: Darmlastig | |  | Wie de voorpublicatie in Robbedoes van het tweede avontuur van De Onnoembaren, Shukumei door Conrad en Yann, in 1980-1981 naast de albumversie uit 1987 bij Den Gulden Engel en daarna bij Dargaud in 2002 naast elkaar legt, kan een heel artikel volschrijven over de verschillen. En dan laten we de Gele Geschiedenis-historie nog in de kast!
Hoe dan ook, al of niet met toegevoegde en/of hertekende platen bevat de eindscène met de vliegtuigbemanning die belaagd wordt door Japanse kannibaalsoldaten NIET de prent die je hiernaast ziet staan. Al van in het begin is deze uit het verhaal geweerd. Allicht door het doorboorde keelgat of het enthousiaste verwijderen van de darmen.
Alleszins een tricky prent dat al zeker niet thuishoorde in het blad Robbedoes.
De prent is pas in 2005 voor het eerst gepubliceerd in Un Harem de Papier, een Franstalig interviewboek met scenarist Yann. | | | 09/07
2005 | De Verboden Zone 3: Schokkend toekomstbeeld | |  | Niet alleen Berck en Cauvin (zie De Verboden Zone 2) hadden te lijden onder de strenge censuurcommissie in Frankrijk voor buitenlandse auteurs. Ook Edgar P. Jacobs zag één van zijn albums vijf jaar lang verboden in het land van kaas, wijn en chauvinisme.
In 1962, na verschijning van het Blake en Mortimer-album De Valstrik, vond de commissie bepaalde passages te gewelddadig. Bovendien wordt de idee om een toekomstbeeld te schetsen van een Frankrijk na onder andere de Derde Wereldoorlog als deprimerend, ja zelfs schokkend ervaren.
Pas in 1967 werd het verbod opgeheven. Ondertussen had Jacobs zijn lesje wel geleerd. Hij was er zo kapot van dat hij een aantal jaren niets publiceerde. Het volgende album, Het Halssnoer van de Koningin, was dan ook bewust braaf gehouden... tot ergernis van de critici die het zijn minste album vinden. 't Is ook nooit goed. | | | 25/06
2005 | De Verboden Zone 2: Geweld en corruptie | |  | Voor een deel om het werk van de eigen Franse auteurs te beschermen, moesten alle buitenlandse auteurs of uitgevers die strips maken voor de jeugd zich midden de jaren zeventig verantwoorden bij een commissie. Sammy 8: Lijfwachten en Koning Dollar van Berck en Cauvin (uitgeverij Dupuis, 1977) raakte er niet door de commissie.
De strip werd een te gewelddadig karakter verweten. Bovendien ging het over de corruptie van de Amerikaanse politie in de jaren twintig. De commissie zei daarover dat "als de kinderen dat boek lezen, dan gaat dat het gezag van de politie aantasten." Een vertegenwoordiger van Dupuis is er nog gaan uitleggen dat het over de Amerikanen ging, maar het antwoord luidde onwrikbaar: "Jamaar, ze zouden het verband kunnen leggen".
Het album werd een viertal jaar lang verboden in Frankrijk. Veel Franse striplezers die in die periode naar België afzakten, vroegen naar het album, zegt Berck in 1981 in Clumzy 2.
Daarbovenop kochten handelaars aan de Frans-Belgische grens massaal albums over de grens om ze onder de toonbank aan hun klanten te kunnen verkopen.
Ook eiste Berck dat er een kleine reproductie van de cover stond op de achterflap naast reproducties van de overige verschenen delen uit de Sammy-reeks. In de hoop daarmee reacties los te weken... die er ook kwamen.
De commissie herzag haar mening en liet het album in 1981 toch toe. De verboden vrucht-polemiek zorgde ervoor dat Sammy 8 het best verkochte deel uit de reeks werd. | | | | | |
